YÜZYILIN BEYİN CERRAHI

                                                                 Prof. Dr. Mahmut Gazi YAŞARGİL


         Prof. Dr. M. Gazi Yaşargil, babası Asım Bey 1924’ de Diyarbakır Lice’ye kaymakam olarak atandıktan sonra 6 Temmuz 1925 tarihinde Lice' de doğdu.  Lice’deyken iki yaşındaki İhsan abisi tifo sebebiyle hayatını kaybetti. Aynı yıl Gazi Yaşargil üç aylıkken, annesi Sahavet Hanım ve 4 yaşındaki ablası Selma ile birlikte babalarının tayini sebebiyle Ankara’ya yerleştiler. 5 kardeş Ankara’da okullara gittiler.  Daha sonra, Erdem ve Günay adındaki kardeşleri de yurt dışında eğitim görerek tıp doktoru oldular.

         Gazi Yaşargil ilk ve ortaokulu Ankara’da bitirdi. Mayıs 1943’de Atatürk Lisesi’nde Latince öğretilen klasik şubeden mezun olduktan sonra Ankara Üniversitesi' ne girdi. 1944 yılında Almanya‘ya giderek Jena Thüringen Friedrich Schiller Üniversitesi’nde tıp tahsiline başladı. İkinci Dünya Savaşı‘nın etkileri yüzünden Mart 1945’de  buradan ayrılarak İsviçre‘deki Basel Üniversitesi’ne girdi. Basel Üniversitesi’nde tıp tahsiline devam edip sonbahar 1949’da mezun oldu. Üç ay Anatomi Enstitüsü’nde beyin anatomisi üzerine Dr. Josef Klingler’in yanında çalıştı. 1950-1953 yılları arasında birer sene nöroloji-psikiyatri, dahiliye ve genel cerrahide asistanlık yaptıktan sonra Ocak 1953’de Zürich Üniversitesi’nde beyin cerrahisi kliniğinde Prof. H. Krayenbühl ve Prof. G. Weber yanında uzmanlığını yaptı. 1960 yılında doçent, 1965 yılında profesör, 1973’de ordinarius profesör olup aynı klinikte 1993 yılına kadar direktörlük yaptı. 1953-64 yılları arasında çalışmalarını beyin damarları ve anjiyografisi üzerinde yoğunlaştırdı. Zürich Üniversitesi Beyin Cerrahisi Kliniği’nde rutin beyin cerrahisi çalışmaları yanında, ilk 12 sene (1953-1965) serebral anjiografi ve 1957-1965 yıllarında stereotaktik teknikle Parkinson hastalığı ve diğer hareket bozukluklarının tedavisine yönelik ameliyatlar yaptı.  Zürich’de Nörofizyolog Prof. Oscar Wyss’in yardımıyla ilk defa yüksek frekanslı koagülasyon tekniğini kullandı ve bu teknik küresel kabullenildi.

         1965 yılında yardımcı profesör olan Yaşargil, Ekim 1965 - Aralık 1966 tarihleri arasında Amerika’da Burlington-Vermont Üniversitesi’nde hayvan laboratuarında Prof. M.P.R Donaghy ve ameliyat hemşiresi Bayan Jackie Robert’ın yanında mikrovasküler cerrahi öğrendi ve bu tekniği ilk defa hayvan beyni damarlarında (500-1000 mikron çapında) uyguladı. Buradaki çalışmalarını tamamlayan Yaşargil, Ocak 1967’de Zürich Beyin Cerrahisi Kliniği’ne dönüp mikrotekniği ve sisternal açılım yöntemini tüm beyin ve omurilik cerrahisinde kullanmaya başladı. Bu teknik beynin revaskülarizasyonunda, anevrizma, AVM, kavernom, ekstra-aksiyal ve intra-aksiyal beyin-omurilik tümörlerinde ve temporal epilepsi cerrahisinde rutin olarak kullanılarak nöroşirurjide yeni bir çağ açıldı. Zürich’de mikrocerrahi laboratuarını kurup 1968-1993 yıllarında beş kıtadan 3000’den fazla cerraha mikrocerrahi tekniği öğretildi. Bu başarısı ile nöroşirüji dünyasında kendinden bahsettirmeye başlayan Yaşargil, cerrahi alanında kullanılan ekipmanları yetersiz

bularak, bu alanda yeni arayışlar içine girdi. Bu yönde yaptığı çalışmalar sonunda cerrahi alanına yüzer mikroskop ve anjiyografi gibi önemli katkılarda bulundu. Beyin ameliyatlarında kullandığı mikroskop, anverizmaların giderilmesinde çok önemli bir rol alarak bu alanda çığır açtı. 1973 yılında ordinarius profesörlük ünvanını kazandı ve Zürih Üniversite’si Nöroşirüji Bölümü’nün bölüm başkanlığına getirildi. 1992’ye kadar klinik şefliği yaptı. Zürich Üniversitesi Nöroşirurji kliniğindeki şeflik görevinden Ocak 1993’de emekli oldu. Ekim 1994’de Amerika’da Little Rock şehrinde yaş sınırı olmayan Arkansas Üniversitesi’nde kendisine Profesörlük görevi verildi. Bu hastanede ameliyatlar yaptı, dersler verdi, yayımlar yaptı, mikronöroşirurji laboratuvarı kurdu ve mikronöroşirurji kursları hazırladı. Ekim 2013 ARKANSAS Üniversitesi’nden emekli oldu.

         Harvey Cushing ile beraber 20. Yüzyılı’ın en önemli nöroşirüji uzmanı olarak nitelenen Yaşargil, kendisinden sonra gelen üç nesile bu alanla ilgili çok önemli bilgiler aktardı. Görev aldığı üniversitelerde dünyanın çeşitli yerlerinden gelen üç binden fazla öğrenciye bilgi ve tecrübelerini, nasıl uygulanması gerektiğini göstererek anlattı.

         Prof. Dr. Yaşargil’in icatları arasında; kızının adını verdiği, beyin loplarını açmada kullanılan "Otomatik Leyla Ekartörü" ve dizaynını yaptığı "Yaşargil Anevrizma Kliplerini" sayabiliriz.

         1973 yılından beri cerrahi operasyonlarda yanında bulunan uzman mikrocerrahi hemşiresi hemşire Dianne Bader-Gibson ile evli olan Yaşargil, Kasım 2013’den itibaren Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde cerrahi çalışmalarına, derslere, konferanslara, laboratuar çalışmalarına ve mesleki yayınlara devam etmektedir.

       Amerikan Beyin Cerrahları Birliği tarafından "yüzyılın adamı" seçilen Yaşargil, birliğin saygın yayın organı olan Neurosurgery adlı derginin de kapağında yer almıştır. 20. yüzyılın en büyük beyin cerrahı olduğunu anlatmak için kendisine tam 81 sayfa ayrıldı. Neurosurgery’nin editörü Michael Apuzzo, Gazi hocanın, 1950 sonrası 20. yüzyılın ikinci yarısı için yüzyılın bilim adamlığına aday gösterilen 140 uluslararası beyin ve sinir cerrahının, şu anda içinde bulunduğu durumu Harvey Cushing ile Gazi Yaşargil’e borçlu olduğunu söyledi. Apuzzo, Cushing ve Yaşargil’in beyin ve sinir cerahisinin bilimini ve sanatını kökten değiştirdiğini ifade etti.

         “Counterbalanced” destekli cerrahi mikroskopun kullanılmaya başlanması ve Yaşargil tarafından pek çok mikrocerrahi aletin tasarımlanması ya da yeniden tasarımın yapılması sonucu mikrocerrahi nöroşirurjide yaygın bir şekilde uygulanmaya başlanmıştır. Bu katkılarından dolayı Yaşargil! e, Amsterdam’da 1997’de XI. Uluslararası Nöroşirurji Kongresi esnasında "The World Federation of Neurosurgical Societies" in onur madalyası verilmiştir. 2002 yılında Arkansas Üniversitesi Hastanesi Beyin Cerrahi Merkezi’nde “Dr. Gazi Yaşargil Kürsüsü” kurulmuştur.

Profesör Yaşargil ismi altında Oxford-İngiltere, Little Rock-ABD ve Beijing-Çin’de mikrocerrahi laboratuarları kurulmuştur. Arkansas Üniversitesi, "Yaşargil Kürsüsü" nü kurarak ve "Gazi ve Dianne Yaşargil Yıllık Konferansı" nı yaparak çalışmalarını onurlandırmıştır. Zürich İsviçre Tıp Fakültesi Kasım 2014 yılında yıllık "Yaşargil" konferansları başlatılarak Yaşargil’in Zürich Üniversitesi’nde çalışmaları ve katkıları onurlandırılmıştır.

        Mikrosinir cerrahisinin kurucusu olan Gazi Yaşargil "Beyin ve Sinir Cerrahı", "Profesör Doktor", "Yüzyılın Beyin Cerrahı" ünvanlarına sahiptir. Yaşargil epilepsi ve beyin tümörünü kendi bulduğu yöntemlerle tedavi etmiştir. 1953'ten emekli olduğu 1999 tarihine dek Zürih Üniversitesi ve Zürih Üniversite Hastanesindeki Sinir cerrahisi Departmanında ilk hekim, başhekim, sonrasında profesör ve başkan olmuştur. 1999'da Geleneksel Sinir Cerrahları Kongresinde "Yüzyılın Sinir Cerrahı" (1950-1999) seçilmiştir.

       Prof. Gazi Yaşargil’e göre beyin, su koridorlarından oluşuyor. Aynen, yeni bir kıta nehirleri yoluyla nasıl keşfedilebilirse, cerrah da beyni koridorları yoluyla keşfedebilir. Gazi Yaşargil, mikroskoplar aracılığıyla ve bu koridorlardan insan beyninde ulaşılmayacak tümör ya da lezyon bulunmadığını belirtiyor. Beyin tümörlerine cerrahi müdahale olmaz düşüncesini yerle bir ederek devrim yapan Yaşargil, doğru yöntemlerle her cerrahi müdahalenin savunucusu olarak tanınıyor.

MESLEKİ EĞİTİMİ

Ocak 1944 şubat 1945, Friedrich von Schiller üniversitesi tıp fakültesi Jena, Almanya (iki sömestr)
Mayıs 1945 –Eylül 1949, Basel Üniversitesi Tıp Okulu, İsviçre (10 sömester)
Eylül – Aralık 1949 aylarında, Basel üniversitesi anatomi bölümünde beyin anatomisi araştırması
2 Mart 1950, Basel Üniversitesi Tıp Doktoru Diploması
15 Mart 1950- 15 Mayıs 1951, Psikiatri asistanlığı, Münsingen, Bern, (İsviçre)
16 mayıs 1951 – 30 Aralık 1951, İnterlaken, (İsviçre) hastanesinde İç hastalıkları asistanlığı
1 ocak 1951 – 15 Aralık 1952, İnterlaken, (İsviçre) hastanesinde genel cerrahi asistanlığı
15 Aralık 1957 – 15 nisan 1965, Başasistanlık
4 Ocak 1953 – 14 Aralık 1957, Zürich Üniversitesi Nöroşirürji kliniği asistanlığı
25 Ekim 1965 – 4 ocak 1967, Burlington Vermont Üniversitesi nöroşirurji bölümünde (Burlington, ABD) mikrovasküler cerrahi laboratuar araştırması (Profesör R.M.P. Donaghy)
Ocak 1967 – Nisan 1973 Associate Profesor, Zürih Üniversitesi nöroşirurji kliniğinde labataruvarda ve klinikte mikrotekniklerin uygulanması
16 nisan 1973 – 1 ocak 1993, Ordinaryüs Profesör ve Zürih Üniversitesi nöroşirurji kürsüsü başkanı
1 ocak 1993 Zürih Üniversitesi Nöroşirurji kliniğinde yaş sınırına gelince emekli oldu.
Ekim 1994ten Ekim 2013 Little Rock ARKANSAS
UAMS(university of Arkansas for Medical Sciences) nöroşirurji profesörü

Kasım 2013 İstanbul, Yeditepe Üniversitesi Hastanesi, Nöroşirurji Profesörü


ONURSAL PROFESÖR

1990 İbni Sina Üniversitesi, Ankara, Türkey
1991 Cerrahpaşa Üniversitesi, İstanbul, Ankara
1993 Onursal Nöroşirurji Prof. Yaşargil, Üniversite Zürich
1999 Univercity of Lima, Peru
2000 Hacettepe Üniversitesi Ankara, Turkey
2001 Capital University of Medical Sciences Beijing, China
2001 Fourth medical university, Xian, China
2003 Tartu Üniversitesi, Tartu – Estonya
2003 Ondokuz Mayıs Üniversitesi Samsun, Türkiye
2003 Friedrich Schiller Üniversitesi, Jena, Almanya
2005 Moskova, Burdenko Üniversitesi
2013 UAMS, Little Rock Arkansas (USA)

FAHRİ TIP DOKTORLUĞU

1990 Ankara üniversitesi İbni Sina Hastanesi
1991 İstanbul üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi
1999 Lima üniversitesi, Peru
2000 Hacettepe üniversitesi
2014 İzmir Ege Üniversitesi

BİLİMSEL YAYINLARI

13’Ü MONOGRAF OLMAK ÜZERE 340 YAYIN (Peer Reviewed Journal)
1957 Roentgenological diagnosis of exophtalmus unilateralis (Almanca)
1957 Vascular diseasesof the vertebral and basialar atreries (Almanca)
1958 The cerebral aneurysm (Almanca)
1962 The vertebral angiography (Almanca)
1965 Cerebral angiography (Almanca)
1967 Mikro – Vascular Surgery (İngilizce)
1968 Cerebral angiography (İngilizce)
1969 Microsurgery applied to neurosurgery (İngilize)
1984 Microneurosurgery Vol. I: intracranial Aneurysms (İngilizce)
1984 Microneurosurgery Vol. II: intracranial Aneurysms (İngilizce)
1987 Microneurosurgery Vol. IIIA: AVM of the Brain (İngilizce)
1987 Microneurosurgery Vol. IIIB: AVM of the Brain (İngilizce)
1994 Tumors of the Central Nervous system (İngilizce)
Microneurosurgery Vol. IVA:
Microneurosurgery Vol. IVB:
1996 Tumors of the Central Nervous system (İngilizce)

YAŞARGİL ADINA KURULMUŞ MİKROCERRAHİ LABORATUARLARI

Radclife Royal Infarmary, Oxford, England
Capitol university Hospital, Beijing, China
University of Arkansas for Medical Sciences, Little rock, arkansas USA

ÖDÜLLER

1957 İsviçre oftalmoloji derneği A. Vogt ödülü

1968 İsviçre tıp bilimleri akademisi Robert Bing ödülü

1976 İsviçre Devlet (Marcel Benoist) ödülü

1981 Uluslar arası mikrocerrahi derneği öncü mikrocerrah ödülü, Sidney, Avustralya

1988 Universite di Napoli e della compagna (onur madalyası)

1992 Türkiye Cumhuriyeti Tıp ödülü

1997 Dünya Nöroşirurji dernekleri federasyonu altın madalyası

1998 Arkansas tıp bilimleri üniversitesi seçkin öğretim üyesi ünvanı

1998 Brezilya Nöroşirurji derneği’nce “Yüzyılın Nöroşirürjiyeni” ünvanı

1999 Avrupa Nörolojik cerrahlar birliği onur madalyası

2000 Amerikan nörolojik cerrahlar kongresi “Yüzyılın Adamı1950–2000” ünvanı

2000 Arkansan Tıp Bilimleri Üniversitesinde M.Gazi Yaşargil adına beyin cerrahisi kürsü vakfı kuruldu

2000 Alman beyin cerrahisi derneğinin Fedor Krause madalyası

2000 Amerika cerrahlar koleji onur üye madalyası

2000 Tüba ödülü

2000 Türkiye cumhuriyeti Devlet Nişanı

2002 Uluslararası Francesco Durante, ödülü, İtalya

2002 Puusepp Onur Madalyan, Tartu Üniversitesi, Estonya

2005 Dünya Beyin Cerrahları Akademisi ilk altın onur ödülü

2005 Milli Egemenlik Onur Ödülü, Türkiye Büyük Millet Meclisi

2006 Tassa Türkis-American scientists  and scholar assucistiu annual Conference Drexel University  Philadelphia

2007 Independence Medal of the First Order of United Arab Emirates 

2008 Türkiye Büyük Millet Meclisi Ödülü

Kaynakça:
1) http://web.archive.org/web/20151224181947/http://www.atuder.org.tr/75/haberler/1100/pof-dr-gazi-yasargil-2015-atuder-kongresinin-seref-konugu-olarak-tesrif-edece
2) http://eurasia-academy.org/
3) https://www.youtube.com/watch?v=iclJBQgEt8c
4) http://web.archive.org/web/20151222085130/https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tbmm_basin_aciklamalari_sd.aciklama?p1=28867