UYKUYU AYARLAMA ENSTİTÜSÜ



İnsan beyni tüm vücudun sadece %2’sini oluşturmasına rağmen tüm enerjinin %20’sini tek başına kullanır. Besin ve enerji kullanımı sonrası oluşacak atıkların atılması çok önemlidir. Yani bu kadar çok enerji harcayan bir organın muhtemelen çok  fazla atığı olacaktır. Bu atıklar  BOS aracılığıyla dolaşıma katılır ve temizlenir. Bu temizlenme işlemi sadece uyuyan beyinde gerçekleşir. Uyku beyninizin sizinle uğraşmayı bırakıp kendi bakımıyla ilgilendiği bir dönemdir.

-Günün kaç saatini uykuda geçirmeliyiz?

Tüm hayatımıza baktığımızda ömrümüzün yaklaşık 3’te 1’i uykuda geçmektedir.Amerikan ulusal uyku vakfının yaptığı çalışmalara göre

0-3 aylık 14-17 saat

4-11 aylık 12-15 saat

1-2 yaş 11-14 saat

3-5 yaş arası 10-13 saat

6-13 yaş arası 9-11 saat

14-17 yaş arası 8-10 saat

18-64 yaş arası 7-9 saat

65 yaş üstü 7-8 saat

Yetişkinler için 7-9 saat uyku tavsiye ediliyor.Bu süre genetiğe, cinsiyete, stres faktörlerine göre değişebilir.Kişi için en verimli saat hangisiyse onu bulmalı ve her gece o süre kadar uyumalıdır.Az uyuduğumuzda vakit kazanıyor gibi düşünsek de aslında vakit kaybediyoruz.Uyuduğumuz her saniye bilincimizin kapasitesi, fiziksel gücümüz daha da artıyor ve mental olarak kendimizi daha iyi hissediyoruz.Ayrıca az uyuyan insanlarda kalp krizi inme ve diyabet gibi hastalıkların çok daha fazla olduğu görülmüş.

-Uyku nasıl bir süreçtir?

Uykunun birbirini izleyen 2 farklı tipi vardır. Kişi uykuda olmasına karşın gözlerde hızlı hareketler olduğu için hızlı göz hareketi (rapid-eye-movement,REM) uykusu ve beyin dalgaları güçlü ve düşük frekanslı olduğu için yavaş dalga uykusu veya non-REM (NREM) uyku olarak adlandırılır. Non-REM kendi içinde 4 e ayrılır. EVRE 1,2,3,4 olarak adlandırılır. Yatağa yatıp uykuya başladığımız anda EVRE 1’den başlanıp EVRE 2,3,4  ve 5-30 dakika süreli REM olarak devam eder. Bu bir döngüdür ve her döngü 90 dakikada gerçekleşir. Bir insan her gecede ortalama 4 ile 6 döngü geçirir. Evre 1 ve 2 hafif uyku, Evre 3 ve 4 derin uykudur. Evre 1 ve 2 zihnin temizlenmesine yardımcı olur. Evre 3 ve 4 gün içinde öğrenilen tüm bilgilerin kortekse gitmesini sağlar ve bu sayede bilgiler kısa süreli hafızadan uzun süreli hafızaya geçer. REM uykusunda da gün içinde öğrenilen bilgiler daha iyi idrak edilir ve daha iyi öğrenilir. REM uykusu ne kadar azalırsa öğrenme o kadar azalır, ne kadar artarsa öğrenme o kadar artar.


-Uykunun süresinden çok kalitesi daha önemlidir.Kaliteli uyku nasıl olur?

Kaliteli uyku için ortamın ışığı, sıcaklığı ve sesi önemlidir. Gözün retina tabakasında melanopsin içeren bir takım fotoreseptörler dış ortamın parlaklığını algılayarak bunları sinirler aracılığıyla suprakiazmatik nukleusa iletir.Buradan çıkan uyarılar epifize giderek melatonin hormonunun salgılanmasını düzenler.Melatonin uyku için önemli bir hormondur.Melatonin geceleri artarken gündüzleri azalır. 23.00- 04.00 arası en yüksek düzeye ulaşır. Bu saatler arasında uykuda olmak önemlidir.Vücut uykuda da etraftaki her sesi algılar.Uyurken etrafta herhangi bir ses olursa vücut kendini derin uyku modundan hafif uyku moduna alır.Ayrıca uyuduğumuz zaman kalp atışı yavaşladığı, solunum sayısı azaldığı için vücut sıcaklığı yaklaşık 1-2 derece düşer.Vücut bir nevi kendini enerji tasarrufu moduna alır.

-Neden bazı günler daha yorgun uyanırız?

Uyku kalitesi kadar uyanma kalitesi de önemlidir.Çoğumuz alarm sesiyle uyanırız ve çoğu zaman da erteleriz. Ama beyin ertelemek üzerine kurulmamıştır.Uyandığımızda 90 dakikalık periyodu bölmüş ve sıfırlamış oluruz.Erteleye basıp 5 dakika daha uyumak istersek aslında 90 dakikalık döngüyü baştan başlatmış oluruz.Beyin buna çabuk adapte olamaz ve bu durumda uyku sarhoşluğu denilen SLEEP İNERTİA ortaya çıkar.Sleepinertia sabah kalkınca hiçbir şeyi anlamama, uyuşukluk, etrafa bakınma ama hiçbir şey düşünememe halidir.

-Gün içinde bazen kendimizi yorgun hissettiğimiz, konsantre olamadığımızzamanlar olur.Peki bu durumu ortadan kaldırmanın bir yolu var mı?

Halk arasında şekerleme olarak adlandırılan POWER NAP bu durumu ortadan kaldırmanın en kolay yoludur. 15-20 dakikalık kısa uykulardır.Bu süreçte derin uykuya, yani REM evresine geçilmediğinden uyanmak zor olmaz ve uyanınca oldukça enerjik ve daha verimli bir şekilde güne devam ederiz. Hafızayı arttırdığı,konsantrasyonu artırdığı, hata yapmayı azalttığı gösterilmiştir. Gün içinde 1 kere yapılmalıdır. 30 dakikayı geçmemelidir çünkü gece uykunu da etkiler ve uyku döngüsünü bozabilir.

Sözün özü uyutan da uyandıran da beyindeki mekanizmalar. Onun nasıl çalıştığını da gün içinde nasıl yaşadığımız belirliyor.

NE YAPARSAN ELİNLE O GELİR SENİNLEJ

Ümmü Nur ÇAKIR

KAYNAKLAR

https://www.sleepfoundation.org/

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1087079200900984

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0022399997000044

https://www.acikbeyin.com/

GUYTON VE HALL TIBBİ FİZYOLOJİ


Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

YÜZYILIN BEYİN CERRAHI

Resim
                                                                 Prof. Dr. Mahmut Gazi YAŞARGİL          Prof. Dr. M. Gazi Yaşargil, babası Asım Bey 1924’ de Diyarbakır Lice’ye kaymakam olarak atandıktan sonra 6 Temmuz 1925 tarihinde Lice' de doğdu.  Lice’deyken iki yaşındaki İhsan abisi tifo sebebiyle hayatını kaybetti. Aynı yıl Gazi Yaşargil üç aylıkken, annesi Sahavet Hanım ve 4 yaşındaki ablası Selma ile birlikte babalarının tayini sebebiyle Ankara’ya yerleştiler. 5 kardeş Ankara’da okullara gittiler.  Daha sonra, Erdem ve Günay adındaki kardeşleri de yurt dışında eğitim görerek tıp doktoru oldular.          Gazi Yaşargil ilk ve ortaokulu Ankara’da bitirdi. Mayıs 1943’de Atatürk Lisesi’nde Latince öğretilen klasik şubeden mezun olduktan sonra Anka...
Devamı

SAFİYE HÜSEYİN ELBİ

Resim
1881 yılında doğmuştur. Safiye Hüseyin İngiltere’de deniz ateşesi olan Ahmet Paşa’nın kızıdır. Annesi İngiliz soylularından Hammond Wilward’ın kızı Josephine Wilward’dır. Büyükbabası Miralay Şükrü Bey Kırım Savaşında Florence Nightingale’i Kırım’a götüren geminin süvarisiydi. Deniz yarbayı Hüseyin Bey’le evlendi. 1964 Temmuz’unda İstanbul’da vefat etti.  Balkan Savaşına hemşire olarak katıldı. Balkan savaşı ve I. Dünya Savaşı döneminde İstanbullu hanımların fahri olarak hemşirelik yapmalarına öncü oldu. Dr. Besim Ömer Paşa ile çalıştı. I. Dünya Savaşı sonunda Avrupa’nın çeşitli ülkelerindeki Türk esirleri ve öğrencilerine yardım etmek, Kızılhaç Teşkilatı’yla görüşmek için Avrupa’ya gönderildi. Görev dönüşü hazırladığı raporda izlenimlerini anlattı.  Çanakkale Savaşı başladığında gönüllü olarak Reşit Paşa Hastane Gemisi'nde başhastabakıcısı olarak görev yaptı. Gemiye sürekli yaralı taşınmakta, gemi dolunca da yaralılar Hilal-i Ahmer hastanelerine getirilmekteydi. Çan...
Devamı

PROF. DR. GÖKHAN HOTAMIŞLIGİL

Resim
Araştırma Alanları: ▪ Moleküler Biyoloji ve Genetik ▪ Diyabet, Şişmanlık, Atheroskleroz ▪ Mekanizmaya Dayalı Kimyasal ve Biyolojik İlaçlar Gökhan H OTAMIŞLIGİL , 24 Haziran 1962 tarihinde doğmuştur. 1986 yılında Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi' nden mezun olduktan sonra ABD’ye giderek tıp eğitimine devam etmiştir. Yüksek lisans ile doktora eğitimini 1994 yılında tamamladıktan sonra 2003 yılında Harvard Üniversitesi’ nden profesör unvanını almıştır. Prof. Dr. Gökhan HOTAMIŞLIGİL' in yaygın ve karmaşık hastalıkların genetik mekanizmaları ve yeni tedavi yöntemleri üzerine odaklanan çalışmaları “immunometabolism” sahasını açmış, yeni hormon molekülleri ve moleküler mekanizmalarını, endoplazmik retikulumun vücut metabolik fonksiyonları üzerindeki etkilerini, şişmanlık ve diyabetteki rolünü ortaya çıkartmıştır. Prof. Dr. HOTAMIŞLIGİL'in buluşları çok sayıda ilaç geliştirme programının temelini oluşturmaktadır ve 150' nin üzerinde makale...
Devamı